Działalność publiczna biskupa włocławskiego Andrzeja Zebrzydowskiego w latach 1546-1551 w świetle jego korespondencji

Autorka: Katarzyna Gołąbek

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 300

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Fasciculi Historici Novi, Tom XII

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron nieznacznie przykurzone

"Pięć lat spędzonych przez Andrzeja Zebrzydowskiego (1496-1560) na stolicy biskupiej we Włocławku stanowiło w jego życiu okres kluczowy. Czas ten, przypadający na przełomowy w dziejach XVI-wiecznej Rzeczypospolitej moment zmiany na tronie po śmierci Zygmunta I, okazał się prawdziwym sprawdzianem umiejętności i talentów politycznych ordynariusza włocławskiego. Podejmowane wówczas działania zadecydować miały o dalszych losach hierarchy i jego miejscu na scenie politycznej za panowania ostatniego Jagiellona. Taktyczna i podjęta we właściwym momencie decyzja o porzuceniu stronnictwa dotychczasowej protektorki królowej Bony i dołączeniu do przeciwnego jej obozu Zygmunta Augusta pozwoliła Zebrzydowskiemu umocnić pozycję, którą zajmował na scenie politycznej Królestwa. Uważne prześledzenie wypadków, które poprzedziły królewską nominację, oraz tych, które wydarzyły się w jej następstwie, aż do momentu objęcia przez Zebrzydowskiego diecezji krakowskiej, pozwala na wydobycie i naświetlenie nie tylko mechanizmów rządzących rozwojem jego kariery, ale również typowych elementów innych karier dostojniczych w Koronie połowy XVI w."

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp    /5

Podstawa źródłowa    /7 

Stan badań    /26 

I. Droga do biskupstwa włocławskiego (1496 (?)-1546)   /31 

1. Pochodzenie    /31 

2. Studia   /32 

2.1. W otoczeniu krewnych - Piotra Tomickiego i Andrzeja Krzyckiego   /32 

2.2. Uczeń Leonarda Coxe’a  pierwsze kontakty z Erazmem z Rotterdamu   /34 

2.3. Podróż edukacyjna    /36 

3. Początki kariery    /46

3.1. Objęcie kanonii krakowskiej     /48

3.2. Starania o kanonię płocką    /48

3.3. Powrót do Krakowa i służba w kancelarii królewskiej   /50

3.4. Przebudowa kamienicy kapitulnej    /54

3.5. Pobyt w Wilnie   /58

4. Rozwój kariery po śmierci protektorów     /59

4.1. Legacje na sejmik w Środzie   /60

4.2. Objęcie biskupstwa kamienieckiego    /61

4.3. Legacja do króla rzymskiego Ferdynanda Habsburga    /62

4.4. W otoczeniu królowej Bony    /65

4.5. Awanse na biskupstwa chełmskie i włocławskie    /67

II. W stronnictwie królowej Bony (1546 - 1 IV 1548 r.)    /70

1. Objęcie diecezji włocławskiej    /70

2. Wizytacja pomorska    /72

2.1. Nastroje polityczno-religijne w Gdańsku w przeddzień ingresu    /73

2.2. Przygotowania do ingresu    /74

2.3. Przebieg ingresu    /76

2.4. Początek konfliktu o jurysdykcję nad klasztorami pomorskimi    /77

3. Rozprzestrzenienie się konfliktu poza granice diecezji   /80

3.1. Sojusznicy i przeciwnicy biskupa włocławskiego   /83

3.2. Konflikt o jurysdykcję nad klasztorami w kontekście stosunków polsko-pruskich    /87

3.3. Relacje Zebrzydowskiego z Radą Pruską   /88

3.4. Eskalacja konfliktu    /93

3.5. Śmierć kanclerza Sobockiego i jej znaczenie dla sprawy klasztorów   /100

III. Między stronnictwami (IV 1547 - 1 IV 1548 r.)    /104

1. Sejm krakowski 1547 r.   / 104

1.1. Działalność Zebrzydowskiego na sejmiku w Radziejowie   /104

1.2. Przebieg obrad   /105

1.3. Sejm wiosenny jako moment przełomowy dla usytuowania Zebrzydowskiego na scenie politycznej Królestwa   /107

2. Poparcie projektu przekazania władzy w Koronie Zygmuntowi Augustowi  /112

3. U boku króla w Piotrkowie   /114

3.1. Zebrzydowski wobec kwestii małżeństwa Zygmunta Augusta   /115

3.2. Dalsze zbliżenie z kanclerzem i kryzys w stosunkach z prymasem   /117

3.3. Relacje z królową Boną przed sejmem piotrkowskim 1547/1548 r.   /121

4. Sejm piotrkowski 1547/1548 r.  /123

4.1. Przebieg obrad   /126

4.2. Zebrzydowski na sejmie piotrkowskim   /128

4.3. Delimitacja między Koroną a Wielkim Księstwem Litewskim   /135

IV. Moment przełomu (1 IV 1548 - II 1549 r.)    /138

1. Śmierć króla Zygmunta I    /138

2. Próby dołączenia do stronnictwa prokrólewskiego    /140

3. Między władcą a opozycją   /142

3.1. Zjazd senatorów wielkopolskich w Gnieźnie   /142

3.2. Chwilowe zbliżenie z opozycją antykrólewską    /146

4. Udział w kampanii królewskiej przed sejmem jesiennym 1548 r.   /151

4.1. Nieudany sejmik w Radziejowie   /151

4.2. Udział w krakowskich uroczystościach pogrzebowych   /152

4.3. Powtórzony sejmik w Radziejowie    /153

4.4. Zebrzydowski wobec projektu sprowadzenia Radziwiłłówny do Korony  /155

5. Zebrzydowski jako członek stronnictwa królewskiego - sejm jesienny 1548 r.   /156

6. Pobyt w Piotrkowie u boku króla po zakończeniu obrad   /166

7. Stosunki z królową Boną w okresie walki o królewskie małżeństwo   /168

V. U boku króla (I 1549 - IV 1551 r.)    /171

1. Między matką a synem   /171

1.1. Sprawa klejnotów królowej Izabeli Zápolyi    /171

1.2. Zerwanie relacji z Boną   /176

2. W służbie Zygmunta Augusta  /178

2.1. Relacje z najbliższym otoczeniem króla   /180

2.2. Kontakty z przedstawicielami opozycji   /180

3. Sejm piotrkowski 1550 r.    /181

3.1. Sejmik w Radziejowie    /183

3.2. Przebieg obrad piotrkowskich  /185

3.3. Zebrzydowski na sejmie 1550 r.  /186

4. Druga wizyta w Gdańsku   /187

5. Na drodze do biskupstwa krakowskiego    /192

5.1. Poszukiwanie protektorów    /194

5.2. Rywalizacja z Jerzym Podlodowskim    /198

5.3. Sprawa synodu ministrów małopolskich w Pińczowie i edykt królewski     /201

6. Elekcja na biskupstwo krakowskie    /203

6.1. Geneza sukcesu   /204

6.2. Zabiegi o uzyskanie konfirmacji papieskiej - konflikt z Andrzejem Czarnkowskim   /206

7. Przebudowa zamku wolborskiego   /208

VI. Senator   /212

1. Zebrzydowski jako doradca królewski  /213

1.1. Na forum senatu   /214

1.2. Zebrzydowski a polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów   /215

1.2.1. Zagadnienie stosunków z Turcją    /215

1.2.2. Kwestia węgierska   /222

1.2.3. Stosunki z Karolem V i sprawy pruskie   /235

1.2.4. Poglądy na politykę wobec Prus Książęcych   /238

1.2.5. Podsumowanie   /242

2. Senator wśród szlachty    /244

2.1. Działalność polityczna na szczeblu lokalnym   /244

2.2. Zagadnienie klienteli biskupiej    /248

2.3. Zebrzydowski a reprezentacja szlachecka   /249

3. Wpływ Zebrzydowskiego na obsadę godności w państwie   /254

Epilog   /257

Zakończenie   /261

Wykaz skrótów   /271

Bibliografia    /273

Indeks osób   /287

Indeks miejscowości    /295