Dyskurs historii nauki

Autor: Tomasz Falkowski

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 280

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Seria: Historia 242

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Monografię można potraktować jako próbę odpowiedzi na pytanie: jak się pisze historię nauki? Obrawszy za pole swoich dociekań francuskojęzyczne prace powstałe w tej dziedzinie od XVIII do początków XXI wieku (w ramach takich perspektyw, jak: epistemologia historyczna, hermeneutyka, studia nad nauką i technologią, archeologia wiedzy, historia mentalności, ekologia praktyk, strukturalizm, antropologia historyczna itd.), autor odsłania najważniejsze momenty i punkty węzłowe, w których dyskurs na temat dziejów myśli i osiągnięć naukowych mierzy się z wieloma specyficznymi trudnościami, problemami, aporiami czy wyzwaniami. Analizy przedstawione w książce pokazują, że historycy muszą konfrontować się tu z różnymi wizjami historyczności nauki, które mieli i mają sami naukowcy; że historycy stają w obliczu sporów naukowych, których obraz narzucali później ich „zwycięzcy”; że ta sama metoda zastosowana do opisu nauki dawnej i nauki współczesnej już to dowartościowuje naukowe osiągnięcia, już to je deprecjonuje; że historyk piszący o nauce i jej dziejach nigdy nie znajduje się w pozycji zdystansowanej (neutralnej), ponieważ sam jest częścią fundamentalnego wydarzenia, jakim było powstanie nauki nowożytnej; że nie każdy historyczny opis zjawisk naukowych odpowiada tym, którzy naukę tworzą.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /7

Rozdział 1
Historyk nauki i jego źródła   /17

A. Historiograficzne obrazoburstwo. Przypadek badań nad rolą Antoine’a Laurenta de Lavoisiera w dziejach chemii   /22
Lavoisier jako „twórca rewolucji chemicznej” i „ojciec nowoczesnej chemii”    /22
Długie trwanie   /24
Rzeczywiste źródła „rewolucji”   /31
Rewolucja – ale jaka?   /37

B. Kartezjusz a Newton   /43
Wyłom Koyrégo   /45
Genealogia zasady bezwładności   /51
Historiograficzne dziedzictwo Koyrégo   /60
Długie trwanie raz jeszcze   /65

Rozdział 2
Widma prezentyzmu  /75

Podejście hermeneutyczne Hélène Metzger   /82
Paradoksy hermeneutyki   /92
Historia mentalności versus epistemologia historyczna   /101
Krytyka historii mentalności i jej krypto prezentyzmu   /112
Spór o miejsce Geoffroy Saint-Hilaire’a w dziejach zoologii    /123
Historia nauki à part entière (Jacques Roger)    /134
Historyczne studia nad nauką i technologią (Bruno Latour)   /144
Ekologia praktyk Isabelle Stengers    /158

Rozdział 3
Sztuka genetycznych prozopopei   /181

Geneza geometrii   /184
Narodziny geometrii jako cud   /187
Historiograficzny antykwaryzm   /193
Nieuchronność geometrii   /195
Geometria jako wytwór ducha greckiego   /204
Pragmatyczne źródła geometrii   /211
Społeczno-polityczne uwarunkowania narodzin geometrii teoretycznej    /222
Radykalna heterogeneza geometrii    /229
Genetyczne prozopopeje   /243

Zakończenie   /246

Bibliografia   /257

Indeks osobowy   /265

Summary (Discourse of the History of Science)  /270