Dramat Europy Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) a kraje Korony Czeskiej

Autor: Radek Fukala

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 460

Okładka: miękka

Format: 16,0 cm x 22,5 cm

Seria: Czeski horyzont

 

Wojna trzydziestoletnia dla Rzeczpospolitej miała znaczenie marginalne. Być może dlatego nie powstała dotąd żadna polska synteza dziejów tej wojny. Wobec jej braku, oddajemy w ręce polskiego czytelnika przekład czeskiej monografii tego konfliktu.

Wojna, która toczyła się w niemal całej Europie Środkowej i na znacznych terenach Europy Zachodniej, która odcisnęła się na Niemczech tak głęboko jak żaden inny konflikt aż do wojen napoleońskich, w którą zaangażowane były Dania i Szwecja, która nie pozostała obojętna dla Hiszpanii, Wenecji i papiestwa, mająca swoje azjatyckie epizody, wybuchła w Czechach i jest też kluczowym problemem czeskich dziejów, a czeskie wątki mają decydujące znaczenie dla jej zrozumienia. A skoro czeskie, to oczywiście i śląskie. Nie sposób zatem pojąć dziejów Śląska w owym burzliwym wieku XVII bez rozeznania się w tej gmatwaninie faktów, postaw i intencji tej bodaj najstraszliwszej wojny wczesnonowożytnej Europy.

Spis treści:

Przedmowa  /7

Wykaz skrótów  /15

1. Prolog  /17

2. Wojna czeska  /24

2.1. Preludium wielkiej wojny  /24

2.1.1. Tajne spotkanie w domu Smirzyckich  /24

2.1.2. Uczestnicy antyhabsburskiego spisku  /27

2.1.3. Główny organizator zamachu  /31

2.1.4. Defenstracja  /36

2.1.5. Echa praskich wydarzeń  /39

2.2. Bellum Bohemicum  /41

2.2.1. Prolog działań wojennych  /42

2.2.2. Śląski sojusznik powstańców  /46

2.3. Zmierzch wielkiego polityka stanowego  /51

2.3.1. Misja Stittena i wojskowo-polityczna wizja Żerotina  /52

2.3.2. Alternatywa Żerotina - kompromis /57

2.3.3. Definitywny rozbrat z radykałami  /61

2.3.4. Samotny polityk  /65

2.3.5. Morawski przewrót /68

2.4. Zdobycie butnego Pilzna /72

2.4.1. Cesarska twierdza w zachodnich Czechach  /73

2.4.2. Mansfeld  /74

2.4.3. Obleganie "pilźniaków-pełzaków"  /76

2.4.4. Ujarzmienie Pilzna  /77

2.5. Bitwa pod Zablati  /79

2.5.1. Próba oblężenia Wiednia /80

2.5.2. Porażka Mansfelda  /81

2.5.3. Morawska porażka wojsk cesarskich  /84

2.6. Na drodze do białogórskiej klęski  /87

2.6.1. Antyhabsburska polityka Śląska / 87

2.6.2. "Królestwo czesko-palatyńskie" i konfederacja krajów stanowych  /90

2.6.3. Do walki wkracza Bethlen  /94

2.6.4. Niepokoje na granicy śląsko-polskiej  /97

2.6.5. Wyprawa koronacyjna Króla Zimowego do Wrocławia  /102

2.6.6. Front austriacki  /108

2.7. Tragiczne starcie na białogórskim płaskowyżu  /112

2.7.1. Stratedzy, dowódcy i kondotierzy  /113

2.7.2. Pole bitwy  /117

2.7.3. Szybka akcja ze smutnym epilogiem  /120

3. Po Białej Górze /124

3.1. Front łużycki  /124

3.1.1. Upadek Budziszyna /125

3.1.2. Saska przewaga  /127

3.2. Działania Jana Jerzego karniowskiego  w 1621 roku  /128

3.2.1. Próba odwetu  /129

3.2.2. Sojusznicy Hohenzollerna  /129

3.2.3. Zajadły wróg Habsburgów  /133

3.2.4. Kości zostały rzucone /135

3.2.5. Raduńskie preludium  /139

3.2.6. Bezlitosny bój po Nowym Jiczynem  /140

3.2.7. Zaplanowana niespodzianka dla dworu wiedeńskiego  /142

3.3. Zmarnowana kampania węgierska emigracji i księcia karniowskiego /144

3.3.1. Przygotowania dowództwa cesarskiego  /144

3.3.2. Ambitne dążenia księcia Siedmiogrodu  /148

3.3.3. Operacje protestanckich sojuszników na Węgrzech  /150

3.3.4. Inwazja na Morawy  /152

3.3.5. Atak na twierdzę ołomuniecką  /155

3.3.6. Pokój mikulowskie  /158

3.3.7. Gorycz porażki i nowe nadzieje  /159

3.4. Ostatni bastion stanów czeskich po Białej Górze  /161

3.4.1. Druzgocąca klęska sił saskich  /162

3.4.2. Wyczyn młodego hrabiego  /163

3.4.3. Życie i chwała kłodzkiego dowódcy  /165

3.4.4. Pomoc śląskich spiskowców  /167

3.4.5. Odwaga obrońców Kłodzka i kapitulacja miasta /169

3.5. Wojna o Palatynat i czeska emigracja na Węgrzech  /172

3.5.1. Mocarstwowe plany i posunięcia wojskowe /173

3.5.2. Wojna o Nadrenię - Palatynat  /174

3.5.3. Zagadkowy sojusznik z Siedmiogrodu  /179

3.5.4. Nowa kampania na wschodzie /184

3.5.5. Otoczenie wojsk cesarskich w Hodoninie  /186

3.5.6. Koniec walk na Węgrzech i śmierć księcia Karniowa /188

3.6. Zwycięstwa i porażki oręża duńskiego (1625-1629) /189

3.6.1. Ciemne chmury nad Europą /190

3.6.2. Inwazja dywersyjna na Śląsk  /192

3.6.3. Poddanie Opawy /194

3.6.4. Diabelskie sztuczki na Węgrzech /198

3.6.5. Życie pod duńską okupacją /200

3.6.6. Koniec duńskiej władzy /204

3.6.7. Kara dla stanów opawskich /207

4. Śnieżny król i książę  Frydlantu /210

4.1. Koniec Lwa Północy / 210

4.1.1. Szwedzka interwencja na niemieckim polu walki /210

4.1.2. Upadek Tilly`ego i wschodząca na nowo gwiazda  Waldsteina /216

4.1.3. Gustaw II Adolf  /223

4.1.4. Jesienna mgła nad Lutzen /229

4.1.5. Pappenheimczycy /232

4.1.6. Ostatni ruch króla Szwecji /234

4.1.7. Nierozstrzygnięta bitwa /236

4.1.8. Wieści o tragedii pod Lutzen /237

4.1.9. Praskie podsumowanie Waldsteina /242

4.2. Saska inwazja na Czechy /243

4.2.1. Umowa między Szwecją a Saksonią /243

4.2.2. Intencje Arnima oraz charakter jego inwazji /245

4.2.3. Sytuacja wojsk cesarskich i saski marsz na Pragę /247

4.2.4. Próby przywrócenia stosunków sprzed Białej Góry /249

4.2.5. Oblężenie Nymburka i ostatnie saskie sukcesy  /251

4.2.6. Powrót Waldsteina i koniec saskiego panowania w Czechach /253

4.3. Zdradzony książę? /258

4.4. Echa rebelii Waldsteina /274

4.4.1. Rewolta podpułkownika Freibergera /274

4.4.2. Niespokojna Opawa /276

4.4.3. Wierny oficer Waldsteina  /278

4.4.4. Kary dla mieszczan i żołnierzy /281

5. Okres francusko-szwedzki  /284

5.1. Inwazja Banera na Czechy  /284

5.1.1. Europa w wirze nowego konfliktu /284

5.1.2. Szwedzkie preludium w Saksonii /289

5.1.3. Tragedia czeskim emigrantów w Pirnie  /290

5.1.4. Szwedzi wkraczają do Czech  /292

5.1.5. Wojna o łupy  /294

5.1.6. Emigrant i generał w służbie Szwecji /296

5.1.7. Koniec szwedzkiej okupacji /298

5.2. Błyskawiczna wojna generała Torstenssona /303

5.2.1. Kontynuator planów Banera  /304

5.2.2. Płonne nadzieje wygnańców z Czech  /306

5.2.3. Wiosenna ofensywa nad Odrą  /307

5.2.4. Upadek Ołomuńca /308

5.2.5. Zaskakujące manewry czeskie  /311

5.2.6. Druga bitwa pod Breitenfeld  /312

5.2.7. Na pomoc garnizonowi Ołomuńca  /315

5.2.8. Wojna z królem duńskim  /317

5.3. Było to w roku 1645  /318

5.3.1. Relacja Piccolominiego  /321

5.3.2. Szwedzka nawałnica  /324

5.3.3. Tragiczny Janków  /327

5.3.4. Odważny obrońca Brna  /331

5.3.5. Niezdobyta morawska twierdza /334

5.4. Zemsta podpułkownika Ottowaldskiego /341

5.4.1. Czas powtarzających się najazdów i zniszczeń wojennych /341

5.4.2. Ostatnie szwedzkie uderzenia i śmiałe plany /344

5.4.3. Chwała i hańba byłego oficera cesarskiego /347

5.4.4. Odważny atak i łatwe obsadzenie lewobrzeżnej Pragi /349

5.4.5. Oblężenie Pragi i ostatnie działania zbrojne /350

6. Ekskurs /357

7. Epilog /374

7.1. Apokalipsa oraz jej następca /374

7.2. Interesy potęg i różnice między nimi  /379

7.3. Walka inkaustem i piórem  /382

Tablica chronologiczna  /390

Źródła i literatura  /401

Spis ilustracji /420

Summary /425

Indeks osobowy  /433

Indeks geograficzny  /443