Aparat bezpieczeństwa. Studia nad działalnością i metodami pracy

Redakcja: Robert Klementowski, Jarosław Smyk

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 208

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Wydaje się, że mimo upływu czasu i powstania wielu różnorodnych opracowań naukowych i popularnonaukowych badania komunistycznych służb specjalnych dalekie są jeszcze od wyczerpania... Odpowiedzi na pytanie, po co powstała bezpieka i dlaczego działała w taki, a nie inny sposób, nie można sprowadzić tylko do powielanej frazy o zabezpieczeniu budowy systemu komunistycznego. Nie odmawiając tej tezie prawdziwości, uważamy, że jest to w istocie rzeczy racjonalizowanie działań, zaniechań, zbrodni dokonywanych przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa i ich mocodawców z najwyższych kręgów ówczesnych władz partyjnych. Dlatego też obok pytań o to, co zrobiła bezpieka, niezbędna jest refleksja dotycząca kwestii motywacji aktywności jednostek pracujących i współpracujących z policją polityczną. Równie istotne jest wskazywanie, jak na skuteczność funkcjonowania oddziaływały takie kwestie jak struktura organizacyjna, obieg dokumentów, hierarchia władzy, wewnętrzne relacje interpersonalne, zakres autonomii pojedynczych ludzi i jednostek organizacyjnych.

 Próbą rozwijania i poszerzania refleksji naukowej nad dziejami i działalnością służb specjalnych jest projekt pod nazwą „W stronę antropologii bezpieki” prowadzony od 2011 r. przez środowisko badaczy wrocławskich związanych głównie z oddziałem IPN i Uniwersytetem Wrocławskim. Perspektywa teorii organizacji, socjologii, kulturoznawstwa, politologii, prawa, antropologii, językoznawstwa czy psychologii pozwala czasami wyjaśnić, potwierdzić lub falsyfikować obowiązujące dotąd zarówno naukowe, jak i potoczne sądy oraz przekonania na temat komunistycznego aparatu bezpieczeństwa.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /7

Introduction /9

Einleitung /11

Krzysztof Brzechczyn. Anatomia spiskowych teorii dziejów. Próba rekonstrukcji metodologicznej /13

Justyna Dudek. Konflikt władzy - spór między I sekretarzem KW PZPR a szefem WUBP e Lublinie (1948-1949) /33

Joanna Żelazko. Obcy wśród swoich. "Wtyczki" żołnierzy drugiej konspiracji w łódzkim UB /57

Tadeusz Wolsza. Więzienne katusze? Czas wolny w zakładach karnych (1945-1956) /77

Zbigniew Bereszyński. Policyjna proteza "niewidzialnej ręki rynku". Aparat bezpieczeństwa w społeczno-gospodarczej rzeczywistości PRL  /113

Jacek Jędrysiak. Reakcje władz wojskowych na przypadki odmów złożenia przysięgi przez dysydentów wcielonych do Sił Zbrojnych PRL na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku /144

Bogusław Górka. Dowodzenie współpracy w nawiązaniu do jej zaprzeczenia na przykładzie TW ps. "Student" / KO "Studente"  /180

Wykaz skrótów /198

Noty o autorach /201

Indeks osób /203