Historia Norwegii XIX i XX wieku

Autorki: Grażyna Szelągowska, Krystyna Szelągowska

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 624

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Rodowody Cywilizacji (CERAM)

 

"Dzieje Norwegii stanowią interesujący przykład nowoczesnej transformacji o niepowtarzalnym charakterze. Fascynuje to, w jaki sposób ten niewielki, słabo zaludniony i biedny kraj mógł w ciągu kilkudziesięciu lat stać się jednym z najbogatszych państw świata, o imponującym poziomie życia i budzącym zazdrość systemie bezpieczeństwa socjalnego. Padają pytania o źródła sukcesu oraz o to, co ukształtowało społeczeństwo norweskie, nadając mu wizerunek pracowitego, oszczędnego, skromnego i szanującego prawo [...]."

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Spis ilustracji  /13

Wstęp  /17

CZĘŚĆ PIERWSZA czyli Wprowadzenie: Norwegia w czasach nowożytnych (XVI-XVIII wiek)

I. Geografia historyczna - krainy, wyspy, fiordy  /23

II. Średniowiecze  /25

III. Wiek XVI i XVII - czasy unii z Danią  /27

1. Status duńskiej prowincji  /27

2. Czasy magnackiej oligarchii  /28

3. Absolutyzm  /29

a) Struktury państwa  /29

b) Kultura i oświata  /30

c) Norwegia w nowym systemie  /31

d) Procesy gospodarcze  /32

e) Wieś, rolnictwo, chłopi  /33

f) Szlachta, mieszczaństwo i stan urzędniczy  /36

4. Początki separatyzmu  /38

IV. Rekonstrukcja XVIII-wieczna  /40

1. Monarchia się zmienia  /40

2. Pietyzm  /41

3. Oświata  /43

4. Sądownictwo  /44

V. Społeczeństwo norweskie w XVIII wieku i na początku XIX wieku  /44

1. Ludność  /44

2. Zróżnicowane chłopstwo, zmieniająca się wieś  /44

3. Miasta i mieszczaństwo  /47

4. Przebudzenie religijne  /49

5. Kwestia Samów  /50

VI. Gospodarka na przełomie XVIII i XIX wieku  /51

1. Rolnictwo  /51

2. Połowy ryb  /53

3. Rzemiosło i produkcja przemysłowa  /54

4. Handel. Import, eksport  /56

VII. Ruch narodowy i program niepodległościowy  /58

1. Aktywność elit  /58

2. Polityczny wymiar sprawy norweskiej  /61

3. Patriotyczne koncepcje i inicjatywy  /63

4. Międzynarodowa polityka na pierwszym planie  /64

CZĘŚĆ DRUGA. Norwegia w XIX wieku

I. Rozpad unii Danii i Norwegii (1807-1814)  /67

1. Dania-Norwegia w latach 1807-1809: czas wojen napoleońskich  /67

2. Początki samodzielności Norwegów  /70

3. Norwegia pod presją wojny i głodu (lata 1808-1810)  /72

4. Towarzystwo Wspierania Pomyślności Norwegii i sprawa uniwersytetu  /76

5. Zmiana sojuszy politycznych po roku 1810  /79

6. Trudny rok 1812  /81

7. Nowy statholder, Chrystian Fryderyk  /83

II. Annus mirabilis - 1814  /86

1. Traktat w Kilonii  /86

2. Coraz bliżej niepodległości  /88

3. Wybory do Konstytuanty  /91

4. Nowy norweski parlamentaryzm  /92

5. Patriotyczna gorączka  /96

6. Sprawa norweska na forum europejskim  /97

7. Norwegowie wobec agresji  /99

8. Kompromisowa unia ze Szwecją  /100

III. Państwo urzędników - trudne początki  /103

1. Ustrój państwa  /103

2. Pierwsze lata unii ze Szwecją  /108

3. Uniwersytet w Christianii  /111

4. Urzędnicy i chłopi  /113

5. Patriotyzm i nacjonalizm w okresie 1815-1830   /115

6. Relacje norwesko-szwedzkie  /117

7. Flaga, barwy, hymn  /121

IV. Norwegia u progu wielkich przemian modernizacyjnych (1815-1870)  /123

1. Norweskie społeczeństwo  /123

2. Zdrowie i opieka medyczna  /126

3. Urbanizacja  /127

4. Samorząd i administracja  /131

5. Stan szkolnictwa i reforma edukacji  /136

6. Religia i Kościół  /143

7. Alkohol jako problem społeczny  /146

8. Sytuacja kobiet  /148

9. Odbudowa gospodarki w nowej unii (1814-1830)  /149

10. Liberalizacja gospodarki norweskiej (1830-1870)  /153

11. Rewolucja w transporcie i komunikacji - "system norweski"  /155

12. Gospodarka wczesnej modernizacji  /159

V. Przemiany kulturowe w Norwegii w pierwszej połowie XIX wieku  /165

1. Walka o kulturę - "patrioci" kontra "inteligenci"  /165

2. Narodowy przełom  /171

a) Historiografia  /172

b) Baśnie  /175

c) Muzyka  /176

d) Sztuki plastyczne  /178

e) Język  /179

f) Literatura i teatr  /182

g) Nauka  /184

3. Skandynawizm  /185

VI. Państwo urzędników - w stronę demokracji  /188

1. Aktywizacja chłopów na tle życia politycznego po 1830 roku  /188

2. Ruch Marcusa Thrane  /192

3. Nowe podziały polityczne  /197

4. Stosunki w unii, polityka zagraniczna  /203

5. Skandynawizm polityczny  /206

VII. Czasy wielkich przemian  /209

1. Gospodarka czasów przełomu  /209

2. Społeczeństwo  /217

a) Emigracja, imigracja  /217

b) Urbanizacja i jej skutki  /221

c) Klasa średnia - struktura i położenie  /223

d) Walka o prawa kobiet  /226

e) Ruchy społeczno-religijne  /227

f) Reforma systemu szkolnego  /230

g) "Norweskość" i walka o język narodowy  /233

h) Polityka norwegizacji  /238

3. Literatura i sztuka wobec nowoczesnego przełomu  /240

VIII. Zmiany systemu - od państwa urzędników do demokracji parlamentarnej i emancypacji społecznej  /249

1. Wprowadzenie parlamentaryzmu, przemiany sceny politycznej  /249

2. Nowe spory polityczne  /257

3. Kwestia socjalna i narodziny ruchu robotniczego  /259

4. Powstanie socjaldemokracji  /262

5. Postępy emancypacji społecznej  /266

IX. Zerwanie unii norwesko-szwedzkiej  /269

1. Przyczyny zerwania  /269

2. Sekwencja wydarzeń  /272

3. Rozstrzygnięcie  /278

CZEŚĆ TRZECIA. Norwegia w XX wieku

I. Norwegia 1905-1914: polityka, gospodarka, społeczeństwo  /287

1. Monarchia parlamentarna  /287

2. Spory na nowej scenie politycznej  /288

3. Polityka zagraniczna  /293

4. Gospodarka i przemiany społeczne na początku XX wieku  /295

a) Modernizacja w rolnictwie, rybołówstwie i przemyśle  /295

b) Struktura społeczeństwa  /300

c) Zatrudnienie kobiet  /302

d) Interwencjonizm państwowy  /303

II. Norwegia wobec I wojny światowej  /307

1. Trudna neutralność  /307

2. Gospodarka i prawo pod ciśnieniem sytuacji wojennej  /310

3. Zmiana nastrojów społecznych  /313

III. Gospodarka dwudziestolecia międzywojennego  /318

1. Gospodarcze kryzysy międzywojnia  /318

2. Przemysł, rolnictwo i handel - przemiany w dobie kryzysów  /324

3. Szkolnictwo podstawowe, średnie i wyższe  /339

4. Norweska nauka, życie codzienne i sport  /343

5. Ciemna strona troski o kraj  /347

6. Rozwarstwienie i napięcia społeczne  /349

7. Kobiety, dyskryminacja i emancypacja  /350

8. Religia, kościoły, antyklerykalizm  /354

9. Spór o język norweski  /357

V. Kultura i sztuka w pierwszej połowie XX wieku  /362

1. Literatura  /362

2. Architektura i sztuki plastyczne  /370

3. Film  /376

VI. Scena polityczna w dobie kryzysów  /379

1. Koalicje i rozłamy  /379

2. Sytuacja ekonomiczna i społeczna w latach 20.  /383

3. Wielka Depresja i wyjście z kryzysu  /389

4. Polityka zagraniczna między wojnami  /399

a) Reforma Ministerstwa Spraw Zagranicznych  /399

b) Norwegia na forum Ligii Narodów  /400

c) Stosunki z państwami skandynawskimi  /403

d) Polityka morska  /406

e) Ekspansja terytorialna  /408

f) W obliczu napięć i konfliktów lat 30.  /414

g) Polityka obronna  /418

h) Norweska działalność humanitarna  /422

i) Pokojowa Nagroda Nobla  /423

j) Stosunki norwesko-polskie  /426

VII. Lata II wojny światowej  /428

1. Historiografia: interpretacje i sporne problemy  /428

2. Geneza wojny  /430

3. Kampania norweska  /437

4. Norwegia w składzie Wielkiej Koalicji  /443

5. Początek okupacji  /449

6. Kolaboracja: narzędzia i mechanizmy  /452

7. Narzucony porządek: nazyfikacja  /457

8. Prześladowania, terror  /459

9. Los norweskich Żydów /460

10. Gospodarka  /461

11. Okupacja a życie codzienne  /464

12. Ruch oporu  /466

a) Norweska specyfika  /466

b) Struktury  /468

c) Cywilny ruch oporu  /469

d) Opór Kościoła i szkół  /474

e) Zbrojny ruch oporu  /478

f) Wywiad, dywersja, sabotaż  /480

g) Komunistyczny ruch oporu  /483

13. Koniec wojny  /486

VIII. Czas rozliczeń i odbudowy (1945-1950)  /489

1. Rozprawa z kolaborantami  /489

2. Czas odrodzenia  /492

IX. Norwegia i świat doby zimnej wojny  /500

1. Polityka zagraniczna po 1945 roku  /500

2. Apogeum zimnej wojny  /504

3. Droga do NATO  /506

4. W strukturach NATO, na forum ONZ  /512

5. Archipelag Svalbard (1945-1991)  /514

X. Rządy socjaldemokratów i otwarcie na świat (1950-1970)  /516

1. Demokratyzacja systemu wyborczego  /516

2. "Modernizacja na zewnątrz"  /519

3. Program unowocześnienia gospodarki  /520

4. Plan Marshalla  /523

5. Państwo jako przedsiębiorca w programie industrializacji  /524

6. Unowocześnienie rolnictwa, rybołówstwa, wielorybnictwa  /527

XI. Ład wewnętrzny i bezpieczeństwo zewnętrzne  /530

1. Rozbudowa systemu państwa opiekuńczego  /530

a) Idea bezpieczeństwa socjalnego  /530

b) Ubezpieczenia, system emerytalny  /531

c) Służba zdrowia  /532

d) Budownictwo mieszkaniowe  /536

e) Oświata  /539

f) Nauka  /543

2. Polityka zagraniczna  /545

a) Współpraca z państwami skandynawskimi  /545

b) Początki norweskiej polityki pokojowej  /546

c) Kwestia wód przybrzeżnych  /547

d) Integracja europejska  /548

e) Udział w operacjach pokojowych  /550

f) Norweska polityka pokojowa  /552

g) Akcje pomocy humanitarnej /555

h) Energetyka i ochrona środowiska  /557

i) Nobel dla Wałęsy  /558

XII. Ostatnie dekady XX stulecia - najbogatsze społeczeństwo świata  /559

1. Lata 70.  /559

2. Partie i ich polityka  /563

3. Ropa naftowa i gaz  /565

4. Lata 80.  /566

5. Lata 90.  /567

6. Po upadku komunizmu  /569

XIII. Społeczeństwo i kultura drugiej połowy XX wieku - nowe zjawiska i tendencje  /571

1. Urbanizacja  /571

2. Imigranci, uchodźcy, gastarbeiterzy  /572

3. Romowie, Samowie, Kwenowie  /574

4. Praca i płaca  /575

5. Kultura popularna. Film  /576

6. Literatura  /579

7. Sztuki plastyczne. Muzyka  /581

8. Kwestia językowa  /582

9. Kościół państwowy i inne kościoły  /583

10. Media i nowe środki komunikacji  /583

Nota bibliograficzna  /585

Przypisy  /588

Indeks osób  /597